Miażdżyca jest chorobą, która dotyka miliony ludzi na całym świecie i dla wielu z nich może stanowić poważne zagrożenie. Choroba powoduje tworzenie się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. To może prowadzić do utrudnienia przepływu krwi i w konsekwencji do groźnych powikłań, takich jak udar mózgu czy zawał serca. Czym jest miażdżyca, jakie są jej przyczyny, objawy i jak można jej zapobiegać i leczyć?
Czym jest miażdżyca tętnic?
Miażdżyca (arterioskleroza) to choroba naczyń krwionośnych odchodzących od serca, czyli tętnic. Potocznie nazywana jest stwardnieniem tętnic. W przypadku tej choroby naczynia zwężają się i pogrubiają, tracąc swoją elastyczność. Chociaż miażdżyca może rozwinąć się we wszystkich tętnicach, to szczególnie często występuje w tętnicy głównej — tzw. aorcie, naczyniach wieńcowych zaopatrujących serce w krew oraz tętnicach szyjnych prowadzących do mózgu. Więcej na temat miażdżycy znajdziesz na stronie: https://www.cmpromed.pl/miazdzyca/
Miażdżyca jest to proces postępujący powoli. Może rozpocząć się już w dzieciństwie. Choroba zazwyczaj przez długi czas nie daje żadnych symptomów. Dopiero wtedy, gdy przepływ krwi jest utrudniony lub przerwany, pojawiają się objawy. Mogą się one znacznie różnić w zależności od tego, która część ciała jest dotknięta zwężeniem tętnic. W najgorszym przypadku może dojść do zamknięcia naczyń, które prowadzi do śmierci.
Zwężenie tętnic wieńcowych zazwyczaj daje się zauważyć podczas wysiłku fizycznego poprzez uczucie ucisku lub bólu w klatce piersiowej. Choroba niedokrwienna serca spowodowana miażdżycą powoduje zwężenie tętnic wieńcowych, a tym samym zmniejszenie dopływu krwi do mięśnia sercowego. Jeśli tętnica wieńcowa jest całkowicie zablokowana, dochodzi do zawału serca.
Zablokowana tętnica szyjna lub tętnica mózgowa prowadzi do udaru. Jeśli zajęte są tętnice kończyn dolnych, objawia się to jako tzw. miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych (PAD – peripheral arterial disease) lub chromanie przestankowe – konsekwencją jest ból podczas chodzenia. Osłabienie nerek lub niewydolność nerek mogą być również wynikiem miażdżycy tętnic, jeśli spowodowała ona zablokowanie tętnicy nerkowej.
Jakie są przyczyny miażdżycy?
Istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do rozwoju miażdżycy. Wśród nich są:
- Zła dieta i nadwaga — powodują wzrost poziomu cholesterolu i zwiększa ryzyko miażdżycy,
- Palenie tytoniu — zatyka naczynia krwionośne i zmniejsza przepływ krwi,
- Brak aktywności fizycznej — zmniejsza elastyczność naczyń, powodując ich zwężenie,
- Zaburzenia hormonalne, takie jak cukrzyca — powodują skoki poziomu cukru we krwi i zwiększają ryzyko miażdżycy,
- Używki, takie jak alkohol i narkotyki — zwiększają ryzyko choroby wieńcowej.
- Stres — powodują skurcz naczyń krwionośnych.
- Zanieczyszczenia środowiska — skutkuje zatkaniem naczyń krwionośnych.
Aby zapobiec rozwojowi miażdżycy, ważne jest, aby zminimalizować lub wyeliminować te czynniki. Większość ludzi może zrobić to poprzez zmianę stylu życia — zdrowiej się odżywiając i regularnie ćwicząc. Dodatkowo lekarz może zalecić pacjentowi przyjmowanie leków obniżających poziom cholesterolu, co zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy.
Największą rolę w rozwoju miażdżycy odgrywa cholesterol. Jest niezbędny dla organizmu jako składnik błony komórkowej oraz do tworzenia niektórych hormonów. Jednak jeśli we krwi jest zbyt dużo cholesterolu, może to być szkodliwe. Jest to zależne od tego, z jakimi białkami wiąże się cholesterol – w zależności od tego rozróżnia się cholesterol HDL i LDL. Skrót „LDL” oznacza lipoproteinę o niskiej gęstości, a HDL oznacza lipoproteinę o dużej gęstości. Negatywne skutki ma przede wszystkim podwyższona wartość cholesterolu LDL.
Jak dochodzi do arteriosklerozy?
Bogate w tłuszcz złogi tworzą się wewnątrz ściany naczynia – częścią tego jest cholesterol LDL. Początkowo złogi te są płaskie i nie utrudniają przepływu krwi. Z biegiem czasu rosną, elastyczność naczyń maleje, a ich średnica staje się poważnie ograniczona. Jeśli skrzep krwi całkowicie lub w znacznym stopniu zamyka tętnicę miażdżycową, dochodzi do zawału serca lub udaru mózgu.
Co sprzyja rozwojowi miażdżycy? Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?
Jednym z głównych czynników ryzyka miażdżycy jest dieta bogata w tłuszcze nasycone i niezdrowe produkty. Niedobory witamin, zwłaszcza witaminy E, witaminy B6 i kwasu foliowego, mogą również zwiększać ryzyko choroby. Palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu, otyłość, brak aktywności fizycznej, wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu są również czynnikami ryzyka. Stres może wpływać na wzrost poziomu hormonów, takich jak kortyzol i adrenalina, co z kolei może powodować wzrost poziomu cholesterolu we krwi.
Każdy może zrobić coś samemu przeciwko większości czynników ryzyka i w ten sposób zapobiec miażdżycy. Najlepiej zacząć jak najwcześniej.
Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na miażdżycę, należy przestrzegać zdrowego stylu życia, unikać stresu i spożywać produkty bogate w składniki odżywcze, które pomogą utrzymać zdrowy poziom cholesterolu. Zdrowe odżywianie, regularna aktywność fizyczna i unikanie szkodliwych czynników, takich jak palenie papierosów i spożywanie alkoholu, mogą pomóc w zapobieganiu miażdżycy.
Jak leczy się arteriosklerozę?
Regresja miażdżycy, na przykład poprzez specjalne leki, nie jest jeszcze możliwa. Jednak przy zdrowym stylu życia pacjenci mogą sami zrobić wiele, aby choroba nie postępowała dalej. Należy postępować zgodnie ze wszystkimi wskazówkami, które są zalecane w celu zapobiegania chorobie.
Lekarz prowadzący decyduje, czy ma sens przyjmowanie dodatkowych leków oprócz leków w przypadku istniejących czynników ryzyka, takich jak wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu LDL, dyslipidemia i cukrzyca — aktywne składniki zmniejszające krzepliwość krwi mogą zmniejszać ryzyko skrzepy.
W przypadku ostrej niedrożności naczynia istnieje możliwość jego poszerzenia za pomocą cewnika i utrzymania go w pozycji otwartej za pomocą małej rurkowej siatki (stentu). Lekarz może również częściowo usunąć złogi przez cewnik.
